Diagnostyka i leczenie tarczycy i przytarczyc. USG
Endokrynologia jest nauką o chorobach narządów wydzielania wewnętrznego.
Zaliczamy do nich:
- podwzgórze,
- przysadkę
- mózgową,
- tarczycę,
- przytarczyce,
- grasicę,
- nadnercza,
- gonady,
- trzustkę.
MY ZAJMUJEMY SIĘ DIAGNOSTYKĄ I LECZENIEM CHORÓB TARCZYCY I PRZYTARCZYC.
W przypadku pozostałych gruczolów dokrewnych, udzielamy informacji, kto się nimi zajmuje.
Tarczyca pełni bardzo ważną rolę. Wytwarzane w niej są hormony - głównie tyroksyna (T4) i w mniejszej ilości trójjodotyronina (T3). Stan tarczycy ma istotny wplyw na funkcjonowanie calego organizmu poprzez wpływ na syntezę bialek i zapotrzebowania na tlen.
Jakie dolegliwości powinny sklonić pacjenta lub lekarza do zainteresowania się stanem tarczycy? Jest ich wiele, ale rzadko są specyficzne.
Należą do nich:ogólne oslabienie, męczliwość, wahania wagi, kołatanie lub zwolnienie akcji serca, zaparcia lub biegunki, niedokrwistość ,wahania nastroju, neuropatie, sucha skóra lub wzmożona potliwość, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia widzenia, wytrzeszcz, dyskomfort lub ból szyi , pojawienie się guzka w obrębie szyi, itd. Początkowo przez długi okres może nie być żadnych objawów.
Do pełnej oceny stanu zdrowia pacjenta lekarz przeprowadza badanie podmiotowe, przedmiotowe, zleca badania dodatkowe.
Badanie podmiotowe to rozmowa z pacjentem, tzw. wywiad chorobowy(dolegliwości, przebieg choroby, inne schorzenia, wywiad rodzinny, choroby tarczycy w rodzinie przyjmowane leki i suplementy, ewentualne uczulenia, zapoznanie się z posiadaną dokumentacją, itp)
Następnie lekarz przechodzi do badania fizykalnego(ocena wzrokowa, palpacja, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, itp.).
Niezwykle istotnym elementem badania tarczycy jest ocena ultrasonograficzna. Do badania USG wykorzystuje się falę dzwiękową (nieslyszalną dla ludzkiego ucha), jest niebolesne, przeprowadza się je w pozycji leżącej, można je wykonywać w każdym wieku, również u kobiet w ciąży. Określamy polożenie i budowę gruczołu - prawidlowo dwa platy z cieśnią, ewentualne anomalie rozwojowe (niedorozwój, tarczyca ektopowa, tarczyca dodatkowa, płat piramidowy, pozostalości przewodu tarczowo-językowego, torbiel środkowa szyi). Obliczamy wielkość tarczycy - czy mieści się w zakresie wartości referencyjnych, wole, tarczyca zanikowa. Analizujemy strukturę - jednorodność miąższu, guzki/zmiany ogniskowe, ich charakter (lite, torbielowate, czynniki ryzyka złośliwości). Oceniamy unaczynienie (opcja doppler). Ustalamy ewentualne wskazania do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej.
Do precyzyjnej oceny stanu czynnościowego tarczycy oraz ustalenia etiologii ewentualnych odchyleń od stanu prawidlowego, służą badania krwi pacjenta. Należą do nich: TSH, FT4, FT3, rzadko T4,T3, anty TPO, anty TG, TRAb, TSI oraz wiele innych(w tym OB, morfologia z rozmazem,glukoza, elektrolity, ocena czynności narządów wewnętrznych). Czasem trzeba te badania wielokrotnie powtarzać celem potwierdzenia wyniku, ustalenia diagnozy, monitorowania przebiegu choroby czy efektów leczenia.
W diagnostyce tarczycy pomocna bywa scyntygrafia. Ma ona ocenić tzw. jodochwytność gruczołu tarczowego.
Tarczyca powinna spełniać wymogi dotyczące jej wielkości i struktury oraz stanu czynnościowego.
Spotykamy się z wieloma nieprawidłowościami dotyczącymi tego gruczołu.
- Mogą to być: anomalie rozwojowe, zapalenia tarczycy(często na tle autoimmunizacyjnym-np.choroba Hashimoto, Gravesa-Basedowa), wole proste(miąższowe) lub guzkowe.
- Funkcjonalnie możemy mieć do czynienia z tzw. eutyreozą, niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy.
- Guzki mogą być łagodne lub złośliwe(do różnicowania wykorzystujemy głównie USG i BAC).
- Ustalenie przyczyny dolegliwości jest niezbędne do zastosowania prawidłowego leczenia."
LECZENIE TARCZYCY
Może polegać jedynie na obserwacji pacjenta. W wielu przypadkach skuteczne jest leczenie zachowawcze(przyjmowanie lekow).
Gdy to nie pomaga, mamy do dyspozycji leczenie radykalne-izotopowe(131J) lub chirurgiczne.
SYTUACJE SZCZEGÓLNE
CIĄŻA
zgodnie z zaleceniami Zespołu Ekspertów ds. Opieki Tyreologicznej w Ciąży, zaleca się rutynowe oznaczanie TSH u kobiety planującej ciążę oraz oznaczanie TSH u kobiety w 4.-do 8.go tygodnia ciąży.
PRZYJMOWANE LEKI
okresowe monitorowanie stanu tarczycy w trakcie przyjmowania niektórych leków, np. amiodaron( Cordarone, Opacorden), leki immunomodulujące
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA Z KONTRASTEM JODOWYM
w przypadku stwierdzonej choroby tarczycy lub jej podejrzenia, należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym celowość oznaczenia TSH przed badaniem oraz kilka tygodni po badaniu.
PRZYTARCZYCE
Są gruczołami wytwarzającymi parathormon(PTH) ,biorący udział w regulacji gospodarki wapniowo- fosforanowej. Schemat diagnostyki zbliżony jest do opisanych powyżej etapów postępowania (wywiad, badanie fizykalne, badania dodatkowe-krew, mocz, USG, scyntygrafia itd.).
Jakie objawy mogą towarzyszyć chorobom przytarczyc?
- Zaburzenia ze strony układu pokarmowego
- Przeczulica
- Tężyczka
- Hypo lub hyperkalcemia (nieprawidłowy poziom wapnia we krwi), ze strony układu pokarmowego
- Kamica pęcherzyka żólciowego
- Kamica nerek
- Wapnica nerek